Νευροπαθητικός Πόνος

Επειδή τον θεωρώ σημαντικό για τους καρκινοπαθείς, θα ήθελα να αναφέρω εδώ μερικά άρθρα, να γράψω κάτι δικό μου δεν μπορώ γιατί δεν είμαι γιατρός:

Από το ΒΗΜΑ Νικώντας τον πόνο που επιμένει

Τι είναι ο νευροπαθητικός πόνος

Με τον όρο «νευροπαθητικός πόνος» περιγράφεται ο πόνος που προκύπτει ως αποτέλεσμα τραυματισμού ή δυσλειτουργίας του νευρικού συστήματος.
Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται για τον πόνο ο οποίος γίνεται αντιληπτός από το νευρικό σύστημα (όπως, παραδείγματος χάριν, το κάψιμο ή το γδάρσιμο του δέρματος), αλλά για τον πόνο που νιώθουμε όταν καταστρέφεται ο νευρικός ιστός. Νευροπαθητικός πόνος μπορεί να υπάρξει ως αποτέλεσμα μιας σειράς ασθενειών που πλήττουν το κεντρικό ή το περιφερικό νευρικό σύστημα και ονομάζεται αντίστοιχα κεντρικός ή περιφερικός νευροπαθητικός πόνος. Ασθένειες του κεντρικού νευρικού συστήματος που μπορούν να δημιουργήσουν νευροπαθητικό πόνο είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο καρκίνος, τα εγκεφαλικά επεισόδια και οι τραυματισμοί της σπονδυλικής στήλης. Στις ασθένειες του περιφερικού νευρικού συστήματος που μπορούν να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα συγκαταλέγονται ο διαβήτης, κάποιες μορφές καρκίνου, το AIDS, το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα, ο ακρωτηριασμός, οι εξελκώσεις των άκρων, η μεθερπητική νευραλγία (μετά από έρπητα ζωστήρα) και οι μετεγχειρητικοί τραυματισμοί.

Προφανώς το κυρίως σύμπτωμα του νευροπαθητικού πόνου είναι ο πόνος, ο οποίος όμως διαφέρει από αυτόν που έχουμε συνηθίσει να βιώνουμε και ο οποίος αντιμετωπίζεται επιτυχώς με τα κοινά αναλγητικά. Περιγράφοντας τον νευροπαθητικό πόνο οι ασθενείς αναφέρονται σε αίσθηση «καψίματος, μαχαιριάς, σφάχτη, βελονιών ή ηλεκτρικού ρεύματος», ενώ εμφανίζουν υπερευαισθησίες που καθιστούν την καθημερινή ζωή τους εξαιρετικά δύσκολη. Παραδείγματος χάριν, η ανάπτυξη υπερευαισθησίας στην αφή μπορεί να κάνει εξαιρετικά επώδυνη την τριβή με τα σεντόνια κατά τη διάρκεια του ύπνου ή να καταστήσει επώδυνη εμπειρία το να φορούν τα ενδύματά τους!

Ενός πόνου μύριοι έπονται

Δεν είναι περίεργο που με τέτοιου είδους συμπτώματα, τα οποία μάλιστα έχουν την τάση να γίνονται εντονότερα κατά τη διάρκεια της νύχτας, οι ασθενείς οι οποίοι άσχουν από νευροπαθητικό πόνο εμφανίζουν και άλλα στοιχεία νοσηρότητας. Ετσι, ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών αδυνατεί να αποκοιμηθεί τη νύχτα, με αποτέλεσμα να εμφανίζει υπνηλία και έλλειψη ενέργειας την ημέρα. Καθώς δε πρόκειται για χρόνια νόσο, πλήθος ασθενών εμφανίζει αδυναμία συγκέντρωσης σε βαθμό ώστε να αδυνατεί να εργαστεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Βρετανία το 74% των ασθενών που έχουν διαγνωστεί με νευροπαθητικό πόνο έχουν οδηγηθεί σε πρώιμη συνταξιοδότηση. «Πρόκειται για απρόβλεπτο πόνο: δεν ξέρεις ποτέ πότε θα έλθει και πόσο έντονος θα είναι» δήλωσε γυναίκα ασθενής γύρω στα 60 η οποία ανέπτυξε τον πόνο μετεγχειρητικά, ενώ ένας 35χρονος που επέζησε τροχαίου σημείωσε ότι «ποτέ δεν γνώριζα αν θα ήμουν σε θέση να πάω βόλτα με το παιδί μου στο πάρκο».

Ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από νευροπαθητικό πόνο δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητος: υπολογίζεται ότι παγκοσμίως αυτός «συνοδεύει» το 2,8%-4,7% του πληθυσμού, ενώ είναι συχνότερος σε συγκεκριμένες ομάδες. Παραδείγματος χάριν, το ένα τρίτο των ασθενών με καρκίνο, το ένα τέταρτο των ασθενών με διαβήτη και το ένα τρίτο των ασθενών με τραυματισμό στη σπονδυλική στήλη ζουν με συνεχή νευροπαθητικό πόνο.

Η δυσκολία της διάγνωσης

Η ποικιλία των αιτίων που μπορούν να προκαλέσουν νευροπαθητικό πόνο αλλά και οι ιδιαιτερότητές του έχουν καταστήσει δύσκολη τη διάγνωσή του και κατ' επέκταση την αντιμετώπισή του. Αυτό κατέδειξε έρευνα που πραγματοποιήθηκε για το Neuropathic Pain Network από τον Αύγουστο του 2006 ως τον Ιανουάριο του 2007. Η έρευνα αφορούσε 700 διαγνωσθέντες ασθενείς και 700 γιατρούς σε επτά χώρες, τη Βρετανία, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Γερμανία, τη Φινλανδία, το Μεξικό και την Κορέα. Από τα βασικά ευρήματα της έρευνας ήταν η καθυστερημένη διάγνωση, η οποία οφείλεται τόσο στην καθυστέρηση των ασθενών να ζητήσουν βοήθεια όσο και στην αδυναμία των γιατρών να τον εντοπίσουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ασθενείς μπορεί να περιμένουν ακόμη και ενάμιση χρόνο προτού φτάσουν στο κατώφλι του γιατρού προς αναζήτηση βοήθειας. Ο Jordi Serra, ισπανός νευρολόγος ειδικευμένος στον νευροπαθητικό πόνο, αποδίδει την καθυστερημένη αναζήτηση βοήθειας εκ μέρους των ασθενών στην ιδιαιτερότητα του πόνου αυτού, αλλά και στο γεγονός ότι συνήθως συνδυάζεται με μια ελπίδα ότι θα περάσει, αφού συχνά προκύπτει μετεγχειρητικά ή μετατραυματικά. Την ελπίδα αυτή των ασθενών επιβεβαίωσε και η έρευνα που κατέδειξε ότι τα ποσοστά των ασθενών που πίστευαν ότι ο πόνος θα εξαφανιστεί ως διά μαγείας ξεπερνούσαν σε ορισμένες χώρες το 65%.

Ακόμη όμως και όταν φτάσουν οι ασθενείς στον γιατρό τους δεν σημαίνει ότι η οδύσσειά τους θα τελειώσει: η έρευνα έδειξε ότι συχνά χρειάζεται να δει κανείς περισσότερους του ενός γιατρούς για να γίνει η διάγνωση επιτυχώς, ενώ η όλη διαδικασία μπορεί να είναι μακροχρόνια (υπήρξε μεγάλη διακύμανση μεταξύ χωρών: ο μέσος χρόνος που απαιτείται για τη διάγνωση του νευροπαθητικού πόνου στη Βρετανία ήταν 19,2 μήνες, ενώ στην Ιταλία 2,5 μήνες και στην Κορέα μόλις ένας μήνας!). Στην καθυστερημένη διάγνωση «βοηθάει» και το γεγονός ότι συχνά η πηγή της βλάβης μπορεί να είναι απομακρυσμένη από το μέλος που πονάει, όπως συμβαίνει με τις οσφυαλγίες, όπου τα άκρα πονούν εξαιτίας βλάβης στη σπονδυλική στήλη. Το θετικό πάντως είναι πως όταν ο πόνος αναγνωριστεί ως νευροπαθητικός οι γιατροί διαθέτουν μια φαρέτρα καλά εξοπλισμένη με ποικιλία φαρμάκων τα οποία τον μετριάζουν ή τον εξαφανίζουν.

Και στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται

Οπως εξήγησε μιλώντας στο «Βήμα» η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κυρία Αθηνά Βαδαλούκα, οι Ελληνες που έχουν λόγο να πιστεύουν ότι ο πόνος τους είναι νευροπαθητικός μπορούν να απευθύνονται σε ένα από τα 37 κέντρα πόνου που λειτουργούν σε δημόσια νοσοκομεία ανά την επικράτεια (14 εξ αυτών βρίσκονται στην Αττική). Τον πλήρη κατάλογο μπορούν να αναζητήσουν οι ενδιαφερόμενοι στον δικτυακό τόπο της Ελληνικής Εταιρείας Παρηγορητικής και Συμπτωματικής Φροντίδας Καρκινοπαθών και μη Ασθενών (ΠΑΡΗΣΥΑ) στη διεύθυνση: www.grpalliative.org

Από το MedNutrition: Παραγνωρισμένος ο Νευροπαθητικός Πόνος

Παραγνωρισμένος ο νευροπαθητικός πόνος

Δευτέρα, 24 Αύγουστος 2009

Γράφει η Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος

Αναγνωρίζεται δύσκολα, και δεν λείπουν οι περιπτώσεις ασθενείς που τον βιώνουν να έχουν αντιμετωπιστεί ακόμη και ως… τρελοί. Ο νευροπαθητικός πόνος προκύπτει από άμεση βλάβη στα νεύρα ή νόσο του νευροπαθητικού συστήματος, είναι όμως ένας πόνος που συχνά – και σε πλήρη αντίθεση με το φλεγμονώδη πόνο- δεν αντιμετωπίζεται, αν και προκαλεί σημαντική έκπτωση στην ποιότητα ζωής και στη λειτουργικότητα του ασθενούς.

«Ο χρόνιος πόνος είναι νόσος και σαν νόσος έχει τα δικά του δικαιώματα», σημείωσε η αναπληρώτρια καθηγήτρια Αναισθησιολογίας, Θεραπείας Πόνου και Παρηγορητικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Αθηνών, μιλώντας στο πλαίσιο του συνεδρίου Algos 2009 που πραγματοποιήθηκε στη Μύκονο.

Ωστόσο, ο νευροπαθητικός πόνος όχι μόνο υποδιαγιγνώσκεται, αλλά και υποθεραπεύεται. Οι μελέτες δείχνουν πως για τη θεραπεία του νευροπαθητικού πόνου ένα σημαντικό ποσοστό γιατρών χορηγεί αντιφλεγμονώδη και μη οπιοειδή αναλγητικά.

Τονίζοντας πως η θεραπεία του πόνου πρέπει να είναι ολιστική, η κ. Βαδαλούκα σημείωσε: «Ένας στους πέντε ανθρώπους στην Ελλάδα υποφέρει από χρόνιο πόνο. Η επιλογή της αποτελεσματικής θεραπείας, εξατομικευμένης για κάθε ασθενή, η λεπτομερής επεξήγηση της θεραπείας και η ενεργητική συμμετοχή του ασθενή είναι σημαντικοί παράγοντες για την επιτυχημένη διαχείριση του πόνου. Για την αντιμετώπισή του χρησιμοποιείται μία πληθώρα μεθόδων (φάρμακα, παρεμβατικές τεχνικές, ψυχολογική υποστήριξη, εναλλακτικές θεραπείες, φυσικοθεραπεία, βελονισμός)».

Πολύ συχνά ο νευροπαθητικός πόνος ακολουθείται και από σημαντικά συνοδά συμπτώματα, όπως δυσκολία στον ύπνο, υπνηλία, δυσκολία συγκέντρωσης, άγχος και κατάθλιψη. Με στόχο να σπάσει ο φαύλος κύκλος που σχηματίζουν ο πόνος, οι διαταραχές ύπνου, το άγχος και η κατάθλιψη, το ζητούμενο είναι ένα φάρμακο που να διώχνει τον πόνο και το άγχος και να διευκολύνει τον ύπνο. Η πρεγκαμπαλίνη, που είναι ταυτόχρονα αναλγητικό, αντιεπιληπτικό και αγχολυτικό, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των φαρμακευτικών παρεμβάσεων, καθώς προσφέρει ανακούφιση όχι μόνο από τον πόνο, αλλά και από τα συνοδά του συμπτώματα.

Κέντρα Πόνου

Την ίδια στιγμή, «ανοιχτή πληγή» παραμένει στην Ελλάδα το θέμα παρηγορητική φροντίδα. Περίπου 45 κέντρα πόνου υπάρχουν – θεωρητικά - στα δημόσια νοσοκομεία, αλλά ελάχιστα λειτουργούν επισήμως. Τα υπόλοιπα υπάρχουν μόνο στα χαρτιά. Την ίδια στιγμή, η όποια παρηγορητική φροντίδα παρέχεται από τα κέντρα πόνου των δημοσίων νοσοκομείων είναι εθελοντική. Όλοι οι ειδικοί που συμμετέχουν στην παροχή αυτής της φροντίδας, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, δουλεύουν εθελοντικά. «Όλα γίνονται εθελοντικά, το κράτος είναι ο μεγάλος απών», τόνισε χαρακτηριστικά η κυρία Βαδαλούκα.

Αλλά και στα ιδιωτικά νοσοκομεία τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα. Με εξαίρεση ένα ιδιωτικό νοσοκομείο, κέντρα ώστε να μπορεί ένας ασθενής να ασκήσει το δικαίωμά του στην ανακούφιση από τον πόνο, δεν υπάρχουν.

Αριθμοί

20-24% των ανθρώπων με διαβήτη εμφανίζουν επώδυνη διαβητική περιφερική νευροπάθεια

25-50% των ασθενών ηλικίας >50 με έρπη ζωστήρα αναπτύσσουν μεθερπητική νευραλγία (≥3 μήνες μετά την ίαση του εξανθήματος)

20% εμφανίζει πόνο μετά από μαστεκτομή

1/3 των ασθενών με καρκίνο έχει νευροπαθητικό πόνο (μόνο ή μαζί με αλγαισθητικό πόνο)

7-37% των ασθενών με οσφυαλγία μπορεί να εμφανίζουν σχετιζόμενο νευροπαθητικό πόνο.

Από τα ΝΕΑ: Νευροπαθητικός πόνος: «Βελονιές» και«κάψιμο» δεν είναι αθώα 

 Περισσότερα από 15 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ υποφέρουν επί χρόνια από «βελονιές», «κάψιμο», «μαχαιριές», «μούδιασμα» ή «ηλεκτροσόκ» σε κάποιο σημείο του σώματός τους, δίχως να γνωρίζουν τι είναι.

Τα συμπτώματα αυτά- που δεν υποχωρούν παρά την πεποίθηση των ασθενών ότι «κάποια στιγμή θα φύγουν» - αποτελούν ένδειξη ενός είδους πόνου που διαταράσσει κάθε πλευρά της καθημερινότητάς τους.

Ο πόνος αυτός λέγεται νευροπαθητικός, είναι πρόβλημα των νεύρων και - όπως ανακοινώθηκε προσφάτως από τον διεθνή οργανισμό Δίκτυο Νευροπαθητικού Πόνου (Νeuropathic Ρain Νetwork) - προσβάλλει το 2,8% έως 4,7% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποίησε το Δίκτυο σε 7 χώρες (Βρετανία, Γερμανία, Ιταλία, Κορέα, Μεξικό, Ισπανία και Φινλανδία) μεταξύ 700 πασχόντων από νευροπαθητικό πόνο, οι ασθενείς απευθύνονται στον γιατρό 5,7 έως 19 μήνες έπειτα από την εκδήλωση του πρώτου συμπτώματος- και χρειάζονται συνήθως αρκετοί ακόμα μήνες (έως 19) και επισκέψεις σε τουλάχιστον 2 γιατρούς μέχρι να γίνει η διάγνωση και να αρχίσει η θεραπεία.

Βαριά νοσήματα

Όπως εξήγησαν ο δρ. Τρόελς Τζένσεν, καθηγητής Πειραματικής και Κλινικής Έρευνας του Πόνου στο Πανεπιστήμιο του Άαρχους στη Δανία, και άλλοι ειδικοί, ο νευροπαθητικός πόνος αρχίζει ή προκαλείται από βλάβη ή δυσλειτουργία στο νευρικό σύστημα που οφείλεται σε εξαιρετικά συχνά νοσήματα- όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης, ο έρπης, ο πόνος στη μέση και τα εγκεφαλικά επεισόδια.

Στην πραγματικότητα, νευροπαθητικό πόνο αναπτύσσει ένας στους τρεις πάσχοντες από καρκίνο, το 25% των ανθρώπων με διαβήτη, το 50% των ανθρώπων άνω των 50 ετών που αναπτύσσουν έρπη, το 7% των πασχόντων από πόνο στη μέση και το 8% έως 11% των ανθρώπων με εγκεφαλικό.

Εκτός από τις «βελονιές» και τα άλλα χαρακτηριστικά επώδυνα συμπτώματα, ο ένας στους πέντε πάσχοντες από νευροπαθητικό πόνο ταλαιπωρείται και από διαταραχές της ορέξεως, ο ένας στους τρεις από διαταραχές της ψυχικής διαθέσεως και περισσότεροι από το 50% από δυσκολίες στον ύπνο και έλλειψη ενεργητικότητας.

Οι ασθενείς πονούν συνέχεια και καθημερινά, με τραγικές συνέπειες στην ποιότητα της ζωής τους- είναι χαρακτηριστικό ότι το 52% των πασχόντων δεν μπορούν να δουλέψουν πλήρως ή παίρνουν άδεια από την εργασία τους εξαιτίας του πόνου.

Αντιμετώπιση

Η έγκαιρη διάγνωση κι έναρξη της θεραπείας έχει, σύμφωνα με τους ειδικούς, καθοριστική σημασία, διότι με το πέρασμα του χρόνου προκαλούνται βλάβες στα κέντρα πόνου του εγκεφάλου που καθιστούν τον πάσχοντα ευαίσθητο και στο πιο απλό άγγιγμα ή ερέθισμα - και την άμβλυνση του πόνου πολύ δύσκολη.

Ο νευροπαθητικός πόνος μπορεί να αντιμετωπισθεί με φάρμακα (λ.χ. αντικαταθλιπτικά, οπιοειδή, αντιεπιληπτικά) και θεραπείες όπως η νευροδιέγερση, η φυσιοθεραπεία, η εργοθεραπεία και η βιοανάδραση.